Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması
Türkiye; Avrupa ile Asya’nın bağlantı noktasında bulunmasıyla bir yatırımcı için olması gereken önemli unsurlardan olan “ulaşılabilirlik” hususunda yatırımcısına pek çok imkan sunmaktadır. Üç tarafının denizlerle çevrili olmasının avantajıyla deniz yolu avantajlarının yani sıra, havayoluyla tüm Avrupa ve Orta Doğu en fazla 4 saat uzaklıktadır.
2020 yılı TÜİK verilerine göre; nüfusu 84 milyona yaklaşan Türkiye -Avrupa’nın aksine- büyüyen ve gelişen, yaş ortalamasının 32.7 olduğu genç bir nüfusa sahiptir. Bununla birlikte çalışma çağındaki nüfus oranı %67.7’dir. Ayrıca, Avrupa bölgesindeki en düşük asgari ücrete sahip olan Türkiye, yatırımcı için maliyet kalemlerinden olan “çalışan maaşları” hususunda da yatırımcı dostudur.
Yabancı yatırımları önemseyen Türkiye, hukuk alanında da gerekli düzenlemeleri yapmıştır. Bunlardan en önemlisi 2003 yılında yürürlüğe giren Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunudur. Bu kanun ile Türkiye, yatırımların özendirilmesi, yatırımcının haklarının korunması ile uluslararası standartları yakalamayı amaçlamaktadır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın verilerine göre, 1980-2002 yılları arasında 15 Milyar ABD Doları olan doğrudan yabancı yatırım, 2003-2020 yılları arasında yaklaşık 15 kat artarak 225 Milyar Dolar olmuştur.
Türkiye’nin yatırımcı için zengin imkanlara sahip olması Almanya’daki yatırımcıların da dikkatini çekmiştir.
Peki yabancı bir yatırımcı Türkiye’de şirket kurmaya karar verdiğinde onu nasıl bir süreç beklemektedir? Yatırımcı, Türkiye’de hangi tür şirketleri kurabilecektir?
Öncelikle “yabancı yatırımcı” kavramının tanımının yapılmasında yarar görüyoruz. Doğal olarak Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayan kişiler yabancı olarak kabul edilmektedir ve bu kişilerin yapacağı yatırımlar yabancı yatırım olarak adlandırılmaktadır. Ancak Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını da bazı durumlarda yabancı yatırımcı olarak görmektedir. Buna göre, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları Türkiye’de ikamet etmiyorlarsa yabancı yatırımcı statüsündedirler.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu, eşit muamele ilkesine dayalı olarak hazırlandığı için uluslararası yatırımcılar hak ve yükümlülükler bakımından yerel yatırımcıyla eşittir. Bunun anlamı, uluslararası yatırımcılar, Türk Ticaret Kanunu’nda belirtilen tüm şirket türlerini bir Türk yatırımcı gibi kurabilmektedir.
Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliğine göre yabancı yatırımcılar Türk Ticaret Kanun’unda düzenlenmiş şirketleri ve Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenen adi şirketleri kurabileceklerdir. TTK’de düzenlenmiş şirket türleri; Anonim şirket, Limited şirket, Kooperatif Şirket ve Kollektif Şirket ve Komandit Şirkettir. Adi ortaklık, konsorsiyum, iş ortaklığı, ortak girişim gibi isimler altında sözleşmeye dayalı olarak kurulan şirketler ise adi şirket olarak kabul edilir ve yabancı yatırımcılar tarafından kurulabilir. Buna göre, yabancı yatırımcılar, TTK’de düzenlenen ticaret şirketlerinden birini veya TBK hükümlerine tabi adi şirket yapılanmalarından birini seçebilirler.
TTK’de düzenlenmiş bu kadar şirket türü olmasına rağmen, uygulamada sermaye şirketlerinden limited ve anonim şirket türleri kurumsal yapılarından dolayı ön plandadır. Bu iki şirket türü için belirlenmiş asgari sermaye tutarları ise, anonim şirket için 50.000 Türk lirası ve limited şirket için 10.000 Türk Lirasıdır. Ancak her yabancı yatırım, kendine özgüdür ve faaliyet türlerine göre en uygun işletme türü seçilmesi, ardından şirket ana sözleşmesi hazırlanması büyük önem taşımaktadır.
Ancak bazı faaliyet alanlarında kurulacak olan şirketler, kuruluş aşamasında ve esas sözleşmeyi belirlemeden önce Ticaret Bakanlığından ön onay almalıdır (Örneğin; sigorta şirketleri, holding şeklinde kurulan anonim şirket, bankalar gibi).
Yabancı Gerçek Kişinin Şahıs Şirketi Kurabilmesi
Yabancı gerçek kişinin şahıs şirketi kurması mümkündür. Ancak uygulamada pek sık rastlanılmamaktadır. ÇünküYabancı gerçek kişinin şahıs şirketi kurma yetkinliğini elde ettiği süre sonunda, Türk vatandaşlığına da başvurabilmektedir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, bazı meslekler sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına özgüdür. Söz gelimi; avukatlık, veterinerlik, diş tabipliği bu mesleklere örnektir. Yabancı gerçek kişinin Türk vatandaşı olmadan ve gerekli mesleki yeterliliği sağlamadan bu meslekler için bir şahıs şirketi kurması mümkün değildir.
Yabancı Gerçek ve Tüzel Kişilerin Sermaye Şirketi Kurabilmesi
Yukarıda bahsettiğimiz üzere, yabancı yatırımcı ile yerli yatırımcı şirket kurulmasında eşitlenmiştir. TTK’e göre, bir gerçek kişi anonim ve limited şirketi kurması mümkündür. Söz gelimi anonim şirket kurulacaksa yabancı gerçek kişi tek ortak olabilecektir. Ancak yabancı yatırımcı gerçek kişinin sermaye şirketi kuruluşunda veya hisse devri ile bir şirkete ortak olması durumunda iki ek belge sunması gerekmektedir. Bunlardan ilki pasaport tercümesinin noter onaylı sureti, diğeri ise potansiyel kimlik numarasıdır.
TTK’e göre, yabancı tüzel kişiler için de şirket kurma ve hisse devri koşulları yerel yatırımcı olan Türk vatandaşları ile aynıdır. Uluslararası yatırımcı, TTK’de belirtilen tüm şirketleri kurabilecektir. Ancak yabancı gerçek kişilere göre yabancı tüzel kişilerin temin etmesi gereken belgeler fazladır.
Her tip şirket kuruluşu için gereken belgeler farklılık göstermektedir. Öncelikle şirketin unvanı, faaliyet konusunun kapsamı, merkezi, müdür/temsilcinin kim olacağı gibi durumlar belirlenmelidir. Sonrasında TTK’de belirtilen şirket tiplerine uygun bir ana sözleşme hazırlanmalıdır. Bunu takriben; ana sözleşme, ortaklar ya da vekilleri tarafından Merkezi Kayıt Sistemi’nde hazırlanır ve ilgili ticaret sicil müdürünün onayına gönderilerek MERSİS tarafından tanımlanan başvuru numarası ile kuruluş işlemleri için randevu alınmalıdır. Belirtmek gerekir ki, şirket ana sözleşme kuruluştaki en önemli evrak olacaktır. Sonrasında, şirket yetkililerinin imza beyanlarının hazırlanması gerekmektedir. Bu işlem de ticaret sicil müdürlüğünde yapılmaktadır.
Ayrıca belirtmek gerekir ki, yabancı tüzel kişinin de gerçek kişi gibi potansiyel vergi numarası edinmesi gerekmektedir. Buradaki önemli farklılık ise yabancı tüzel kişiliği temsilen ve fiziken vergi dairesine gidilerek elden vergi kimlik numarasının alınmasıdır. Yabancı gerçek kişi internet sitesi aracılığıyla dakikalar içerisinde bunu alabilmektedir.
Bunu takriben şirket sermayesinin %0.04’ünün “Rekabet Kurumu Payı” olarak, bu kurumun banka hesabına; anonim şirketlerde ise nakdi olarak taahhüt edilen payların %25’inin, şirket adına açılmış bir banka hesabına yatırılması zorunludur. Limited şirketlerde böyle bir şart aranmamaktadır. Limited şirket için taahhüt edilen sermayenin, şirketin kurulduğu tarihe müteakip 24 ay içerisinde ödenmesi yeterlidir.
Kurucuların veya vekalet ile yetkilendirdikleri kişilerin ilgili belgelerle sicil müdürlüğüne başvurusu üzerine ticaret sicili müdürlüğü tescil işlemini tamamlar. Ayrıca anonim ve limited şirketler ile kooperatifin kuruluşunda, bunların tutacağı ticari defterler ticaret sicili müdürlüğünce tasdik edilir. Ticaret siciline tescil ile birlikte şirket tüzel kişilik kazanacaktır..
Yukarıda da değinildiği üzere, Doğrudan Yabancı Yatırım Kanununa göre yabancı yatırımcıya, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı ile aynı muamele gösterilir. Bu çerçevede yabancı yatırımcı da yatırım konusundaki teşviklerden yararlanacaktır.
Yabancı Yatırımcının Türkiye’de Şirket Kurmasının Avantajları
Doğrudan Yabancı Yatırım Kanununa göre, yabancı yatırımlar Türkiye’de yerli şirketlerle eşit muameleye sahiptir. Hatta bazı noktalarda avantajlı bile olabilmektedirler. İlgili kanunun 3. Maddesine göre yabancı yatırımcılara hukuki olarak bu avantajlar tanınmıştır. Bunlardan bazıları şunlardır:
– Yabancı yatırımların kamulaştırılması veya devletleştirilmesi sınırlandırılmıştır.
– Yatırım sonucu, Türkiye’deki faaliyetler sonucu elde edilen kar ve geliri serbest bir şekilde yurtdışına transfer edebilme güvencesi verilmiştir.
– Olası bir hukuki problem nedeniyle, alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olan tahkime başvuru imkanı tanınmıştır.
– Yabancı personel istihdamında kolaylıklar tanınmıştır.
Bu kanundaki avantajların yanı sıra, Türkiye Cumhuriyeti çifte vergilendirmenin önüne geçilmesi için uluslararası anlaşmalara taraftır. Bu sayede tek bir vergi konusu üzerinden sadece bir kez vergilendirme mümkün olacaktır.
Sonuç
Sonuç olarak, ilgili kanuna göre iki çıkarım yapılabilir:
“Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir.”
“Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla eşit muameleye tabidir”.
Bu iki çıkarım ile dahi, Türkiye’de şirket kurmak ve yatırım yapmanın oldukça kolay olduğu ortadadır. Türkiye’deki kuruluş işlemlerinin, gerekli belgelerin ilgili ticaret sicil müdürlüğüne sunulması halinde, bir saat içerisinde tamamlanması mümkündür. Diğer bir kolaylık ise kuruluşta maddi açıdan çok külfet getirmemesidir. Şöyle ki, Türkiye’de şirket kuruluşu harçtan muaftır. Hak ve yükümlülükler, yatırım teşvikleri hususlarında yerli yatırımcı ile yabancı yatırımcı eşitlenmiştir. Hatta yabancı işçi çalıştırma için gerekli kolaylıklar da sağlanmıştır. Dolayısıyla, yabancı yatırımcının şirket kurması sanılanın aksine zor ve karmaşık değildir.
© Hülya Oruç. Ahmet Said Taştekin tarafından oluşturulmuştur.
O.Law , Düsseldorf’un kalbinde hukuki danışmanlık sunan, motivasyonu yüksek profesyonellerle işbirliği içinde çalışan modern ve dinamik bir hukuk firmasıdır. Doğu Avrupa’da bir vergi danışmanı ve bir avukat ağı ile işbirliğimiz ile öne çıkıyoruz.
O.Law, uluslararası işbirliklerimize odaklanarak, ticaret hukuku ile ilgili tüm yasal taleplerde desteklemektedir. Alman-Türk ticari ilişkilerinin yoğunluğu ve önemi göz önünde bulundurularak bir Türkiye Masası kurduk.
Yaratıcı yaklaşımlarla verimli ve ekonomik açıdan duyarlı çözümler O.Law’ın ayırt edici özelliklerini belirliyor . O.Law , Almanca, Türkçe ve İngilizce dillerinde hukuki hizmetler sunmakta ve kültürel olarak çifte destek verebilmektedir. Ortak bir dil konuşmak bizim için önemlidir.
O.Law – Uluslararası Hukuk Bürosu
Avukat Hülya Oruç , LL.M.
goethestr. 30
40237 Düsseldorf
+ 49 211 976 358 -19
info@olaw.eu
www.olaw.eu
O.Law , Düsseldorf merkezli bir hukuk firmasıdır. Dünya çapında girişimciler için hizmet üretir ve onların hayallerini gerçekleştirmek için çalışır.
Sizin Dilinizi Konuşuyoruz.